تراژدی آب زیرزمینی؛ بحران به خاک و زمین هم رسید

محمدابراهیم رئیسی فرمودند، درباره روند رو به رشد برداشت از آب‌های زیرزمینی و مخاطرات آن اظهار داشت: اکنون حدود ۶۰ درصد حجم آبی که به مصرف می‌رسانیم از ذخایر زیرزمینی برداشت می‌کنیم و مسئله این است که اضافه برداشت باعث شده عدد میزان کاهش تجمعی آب زیرزمینی از ۱۳۰ میلیارد متر مکعب به ۱۶۰ میلیارد متر مکعب برسد و این نشان می‌دهد خطر به ما نزدیک شده است.

کاهش کیفیت آب

وی افزود: برداشت بی‌حساب از آب زیرزمینی جدا از مشکلاتی که برای منابع آب ایجاد می‌کند سبب کاهش کیفیت آب هم می‌شود مانند همان چیزی که در دریاچه ارومیه رخ داده است و با پایین آمدن سطح آب زیرزمینی آبها شورتر می‌شوند، بنابراین درواقع ما اکنون در مورد آب زیرزمینی دو مسئله داریم هم کاهش کمی و هم کاهش کیفی را شاهدیم.

بحران آب، خاک و زمین

این کارشناس حوزه آب تصریح کرد: امروز مشکل ما بزرگ‌تر از مسئله آب است و آن بحران سرزمین است، بحران آب زیرزمینی در ایران به معنای این است مخازن که تخلیه می‌شوند، حفرات بزرگی در زیرِ زمین ایجاد می‌شود و این همان چیزی است که تحت عنوان فرونشست زمین عنوان شده و منجر به از بین رفتن خطوط لوله، راه‌آهن و سازه‌ها می‌شود و جدا از فرونشست تخریب ایجاد می‌کند و درواقع باعث می‌شود؛ زمین نابود شود، یعنی بحران آب تبدیل به بحران زمین و خاک می‌شود و در این صورت مسئله بدتر خواهد شد.

تراژدی آب زیرزمینی زمین را هم به قهقرا می‌برد

وی تاکید کرد: به نظر می‌رسد آب زیرزمینی تراژدی مختلفی که بوجود می‌آورد اما اکنون تنها به راه‌حل کوتاه‌مدت برای تامین آب فکر می‌کنند آب را برداشت می‌کنند تا به تقاضا پاسخ دهند، هرچند اوضاع تامین خوب می‌شود اما مرگ ناگهانی در پی دارد، مانند آنچه در دشت رفسنجان رخ داد، دوره‌ای با استفاده از آب زیرزمینی و با هدف گشایش اقتصادی شروع به کشت گسترده و توسعه باغات پسته کردند نتیجه اینکه سفره‌ها تخلیه و به یکباره دشت خالی شد، در هر حال اینها کنار هم یعنی حال آب زیرزمینی بد است و بدتر هم خواهد شد و نه تنها حال خودش بد است مانند کسی است که در حال غرق شدن است و دیگران را هم با خود به قعر آب می‌برد، آب زیرزمینی اکنون حال غرق شده‌ای را دارد که زمین را هم با خود به قهقرا می‌برد و برای خاک هم مشکل ایجاد می‌کند و اینها کنار هم شرایط را دوچندان بدتر می‌کند.

تناقض در مسیر اجرای برنامه‌ها

رئیسی با اشاره به برنامه‌هایی از جمله طرح تعادل‌بخشی، سازگازی با کم‌آبی و یا نقشه راه آب که در راستای حفظ ذخایر آبی به اجرا می‌رسد، گفت: این برنامه‌ها نیاز به پایش و اطلاع‌رسانی دارند، هنوز از نتایج اجرای این طرح‌ها اطلاعی در دسترس نیست، همان زمان که این طرح‌ها تدوین شدند باید نظام پایش و ارزشیابی نیز طراحی می‌شد که همه بدانند در کجا هستیم اما این اتفاق نیفتاده، تمامی این طرح‌ها روی کاغذ بسیار ارزنده هستند مثلا اگر مصرف آب زیرزمینی به ۵۵ میلیون متر مکعب برسد خوب است، اما مسئله این است که مشکل اجرا داریم بخصوص در مورد پروژه‌هایی که چند متولی دارند، دولت ما مجمع‌الجزایری است که فقط در نظر دارند منابع خود را حداکثر کنند و منافع هر دو وزارتخانه یا دو سازمان با هم در تناقض است مثلا وزارت نیرو عنوان می‌کند که موجودی آب کم است اما وزارت جهاد کشاورزی برنامه‌ای برای کاهش و یا کنترل مصرف ندارد و دائم پروژه جدید برای مصرف بیشتر تعریف می‌کند وزارتخانه‌ها به مفاهمه نمی‌رسند و هر کدام طرح خود را اجرا می‌کنند، مثلا در نقشه راه آب کشور نقشه‌ای در مورد الگوی کشت مواد غذایی ارائه شده که باید به همراه کم‌آبی ارزیابی شود اما این موضوع لحاظ نمی‌شود.

فرونشست هر روز به ما نزدیکتر می‌شود

وی با اشاره به معضل برداشت از آب‌های زیرزمینی و تداوم فرونشست در کشور خاطرنشان کرد: اکنون برداشت از آب‌های زیرزمینی در یزد، کرمان و فارس به یک مسئله بغرنج تبدیل شده مثلا  ۹۰ درصد نیاز آبی استان فارس از آب زیرزمینی است، سفره‌ها به شدت پایین می‌روند و برنامه مشخصی برای جلوگیری از این رویه وجود ندارد، آب زیرزمینی در استانی مثل مازندران نیز که مشکل آب نداشته نیز در حال پایین‌تر رفتن است و احتمالا منجر به نفوذ آب دریا و شور شدن آب می‌شود، اکنون فرونشست در استان‌هایی مثل اصفهان، فارس و تهران به حدی شدت گرفته که هر روز به وضوح شاهد آن هستیم و علت اصلی نیز برداشت از آب‌های زیرزمینی است.

انتهای پیام/ای