ساخت 4 میلیون مسکن چه شد؟
طلوع اقتصاد: دولت سیزدهم در آغاز شروع به کار خود وعده داده بود که در ۴ سال دوره اول خود، چهار میلیون مسکن به متقاضیان تحویل داده شود که این واگذاری برای دهک‌های پایین به صورت رایگان و برای دهک‌های بالا و افرادی که می‌خواهند به صورت انبوه شروع به ساخت مسکن کنند، به صورت اقساط و تسهیلات انجام می‌گیرد.
در مهر ماه ۱۴۰۰ نیز طرح قانون جهش تولید مسکن به تصویب مجلس رسید که به موجب آن دولت موظف است نیاز سالانه مسکن را بر اساس اعلام وزارت راه و شهرسازی در مناطق شهری و روستایی تامین و به نحوی برنامه‌ریزی و اقدام کند تا در چهار سال نخست اجرای این قانون، سالانه به طور متوسط حداقل یک میلیون واحد مسکونی در کشور برای متقاضیان واجد شرایط عرضه شود.
اما با این حال مرحوم رستم قاسمی وزیر پیشین راه و شهرسازی سال گذشته درباره وعده ساخت مسکن با اشاره به این قانون گفت: «وعده ساخت مسکن در دولت سیزدهم به این معنی نیست که هرسال یک میلیون مسکن ساخته خواهد شد. چرا که همه می‌دانیم ساخت مسکن یک و نیم سال زمان می‌برد. بنابراین از ابتدا این مساله را اعلام کردیم که در وهله نخست باید تا حدود دو میلیون واحد مسکونی را شروع کنیم و هم‌‌اکنون عملیات اجرایی آن نیز در شرف آغاز شدن است.»
او همچنین گفت که بالغ بر یک میلیون و ۳۵۰ هزار واحد مسکونی در دست اجراست که تا شهریور ماه ۱۰۰ هزار واحد تحویل خواهد شد.
این مساله نشان دهنده این است که بر خلاف وعده دولت رییسی برای ساخت یک میلیون مسکن در هر سال، این امر تحقق‌پذیر نیست.
رییسی نیز در مرداد ماه امسال در سفر خود به کرمان با اشاره به فراهم نشدن زیر ساخت‌های لازم در دولت حسن روحانی گفت: «می‌بینیم در سال‌های مختلفی زیر ساخت‌های لازم را انجام ندادند و من هم در جایگاهی نیستم که دائما بگویم فلان کار را نکرده‌اند. خیلی جاها مشکل داریم. سالی یک میلیون مسکن باید می‌ساختند و نساختند. خیلی کارها باید انجام می‌شد که نشد ولی به هر حال ما باید عقب‌ماندگی‌ها را جبران کنیم یعنی الان حرکت دولت باید تحولی و انقلابی باشد.»
اما محمدباقر قالیباف در آذرماه امسال در پاسخ به سوالی درباره قابلیت اجرای قانون جهش تولید مسکن با اشاره به اینکه مردم باید ساخت مسکن را انجام دهند اظهار کرد: « در دهه ۹۰ آن طور که باید مسکن تولید می‌شد، نشد و یک عقب‌ماندگی به وجود آمد. الان معضل مسکن شدیدتر از معیشت مردم شده است. نباید دولت را مسئول ساخت مسکن کنیم. ساخت مسکن را باید مردم انجام بدهند.»
وزیر جدید راه و شهرسازی زیر بار ساخت چهار میلیون مسکن نرفت
با وجود اخبار منتشر شده از عملیاتی شدن ساخت سالانه یک میلیون مسکن، اظهارات مهرداد بذرپاش وزیر جدید راه و شهرسازی در جلسه رای اعتماد، اینطور نشان داد که او خود را زیر بار چنین وعده سنگینی قرار نمی‌دهد. او در جلسه رای اعتماد و و در دفاعیه خود گفته بود: « هزینه ساخت ۴ میلیون مسکن تقریبا دو برابر بودجه کل کشور در سال ۱۴۰۱ است. شما نمایندگان بگویید از کجا باید تامین شود؟ با چه مدلی می‌خواهیم مسکن بسازیم؟ فکر نکنید اگر از ساخت مسکن کوتاه بیاییم مقصر دولت یا برعکس مجلس است، ما همه در یک کشتی نشسته‌ایم و همه برای ایران و نظام تلاش می‌کنیم مگر می‌توان برای مردم کاری نکرد. یک وزارتخانه چه کاری برای تامین مالی طرح ۲۸۰۰ همت می‌تواند انجام دهد؟»
البته جهرمی سخنگوی دولت هم اخیرا در توجیه سخنان بذرپاش در مجلس گفته است: «او نگفت که ما ۴ میلیون مسکن نمی‌سازیم، بلکه می‌گوید اگر دولت بخواهد صرفاً با منابع دولتی ۴ میلیون مسکن بسازد، در ظرف بودجه نشدنی است، لذا دولت باید حاکمیتی این کار را پیش ببرد و نه تصدی‌گرایانه. باید بخشی از این مسکن ها را مستقیم دولت بسازد، بخشی از طریق شهرداری‌ها یا توسط مردم با اعطای زمین ساخته شود.» اما همه اینها نشان دهنده شانه خالی کردن وزیر جدید راه و شهرسازی از محقق شدن این وعده است.
در تازه‌ترین اخبار نیز محمد مخبر معاون اول رییس جمهوری در پاسخ به سوالی درباره ساخت مسکن گفت: «ما می‌گوییم که مسکن باید ساخته شود، اما نه اینکه دولت مسکن بسازد، بحث مطرح می‌کنند که چگونه ممکن است چهار میلیون مسکن ساخته شود؟ مگر قرار است که دولت مسکن بسازد؟ مگر هیچ وقت مسکن را دولت ساخته است؟ مسکن را مردم می‌سازند.»
مشکلات پیش روی طرح نهضت ملی مسکن
طبق ماده ۴ قانون جهش تولید مسکن، در سال اول اجرای نهضت ملی مسکن، باید ۲۰ درصد از تسهیلات بانکی که کمتر از ۳۶۰ هزار میلیارد تومان نباشد، به بخش مسکن تخصیص یابد. اما اخیرا بانک مرکزی رقم کل تسهیلات اعطایی به همه بخش‌های اقتصادی در ۶ ماهه نخست ۱۴۰۱ را بدون اشاره به مقدار تخصیص به هر بخش، ۱۹۵۴ هزار میلیارد تومان اعلام کرده است. همچنین پرداخت ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات در نظام بانکی در حالی است که بر اساس آمار وزارت راه و شهرسازی، تسهیلات پرداختی نظام بانکی حدود ۱۸ هزار میلیارد تومان بوده است که گفته می‌شود تقریبا تمام آن توسط بانک مسکن پرداخت شده است.
لازم به ذکر است که اگرچه دولت و قانون جهش تولید مسکن، سهم بخش مسکن از تسهیلات اعطایی را ۲۰ درصد از کل تعیین کرده‌اند، اما امسال سهم بخش مسکن نزدیک به ۱ درصد بوده است که این امر می‌تواند ساخت واحدهای مسکونی را با مشکل رو به رو کند.
همچنین بر اساس آنچه اعلام شده تا کنون ۸۰۵ هزار و ۷۶۵ نفر در طرح نهضت ملی مسکن افتتاح حساب کرده‌اند و قرارداد پرداخت تسهیلات با ۲۰۴ هزار و ۲۱۲ واحد به مبلغ ۶۹ هزار و ۴۷۵ میلیارد تومان منعقد شده است. با توجه به اینکه یکی از اصلی‌ترین منابع تامین مالی ساخت این واحدها، تسهیلات بانکی است، آمار بانک تخصصی حوزه مسکن نشان می‌دهد که تنها به حدود ۲۰۰ هزار واحد مسکونی از این طرح تاکنون وام پرداخت شده است.
در نهایت با وجود ثبت نام افراد برای دریافت مسکن ملی، هنوز هیچ واحدی تحویل داده نشده و فقط اخباری از کلنگ‌زنی و عملیاتی شدن این واحدها شنیده می‌شود. مشکلات پیش روی دولت سیزدهم در این باره و تحویل ندادن واحدها به متقاضیان حکایت از آن دارد که یکی دیگر از وعده‌های مهم دولت نیز شرایط سختی برای تحقق دارد.
